ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ: Οι παχιές και ισχνές αγελάδες.

Τα βασικά ζητούμενα της πολιτικής, σύμφωνα με τη δική μου οπτική και θεώρηση είναι δύο. Το ένα είναι η συνέχεια της φυλής στο μέλλον, το δεύτερο είναι η επίτευξη ευημερίας για τους  πολίτες αυτής της φυλής. Για να ισχύουν τα παραπάνω, προϋποθέτουμε αρχικά το να υπάρχει «η φυλή». Το τι είναι αυτό όμως αφορά άλλο κείμενο που ελπίζω να καταρτίσω σύντομα όταν καταλήξω και εγώ σε ορισμένα βασικά πράγματα και να το θέσω σε συζήτηση.

Σε αυτό το κείμενο θα παραμείνω στην επίτευξη ευημερίας, ρόλο τον οποίο έχουν αναλάβει τα Οικονομικά. Φυσικά είναι πολύ δύσκολο μέσα σε ένα μικρό κείμενο να καταλήξω και να επιχειρηματολογήσω σε μια πλήρη θεώρηση, αλλά θεώρησα ότι με το παρόν μπορούμε να καταλήξουμε σε μια κοινή συνισταμένη – και τον πρώτο οδηγό για το μέλλον. Την πρώτη ίσως από μια σειρά παραδοχών που θα έπρεπε να κάνουμε για την θεώρηση μας απέναντι στην Οικονομία.

ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ

Οι οικονομικές κρίσεις έχουν πολλές αιτίες. Βασική αιτία είναι η υποκατανάλωση ή η πτώση της εμπιστοσύνης στους οικονομικούς θεσμούς. Σε κάθε περίπτωση, προσωπικά είμαι οπαδός του Κεϋνσιανισμού. Της θεώρησης δηλαδή της Ελεύθερης Αγοράς, με κάποιο βαθμό κρατικού παρεμβατισμού.

Η θεώρηση αυτή λέει ότι σε περίοδο όπου ξεσπούν οι κρίσεις, το κράτος οφείλει να παρεμβαίνει με διάφορους τρόπους και με τα μέσα που διαθέτει – που είναι πολλά – να οδηγεί την χώρα ξανά σε ανάπτυξη. Βασικό όπλο για την επίτευξη αυτής της Ανάπτυξης είναι οι Δημόσιες Δαπάνες.

Δεν θα μπω σε περαιτέρω οικονομική ανάλυση για να μην γίνει κουραστικό το κείμενο. Χοντρικά όμως η θεώρηση αυτή περιστρέφεται γύρω από το ότι όταν η αγορά δεν έχει χρήμα για να κινηθεί και να γίνουν επενδύσεις, μισθοί και κατανάλωση, τότε το κράτος ρίχνει το χρήμα αυτό στην αγορά μέχρι να ξεπεραστεί αυτός ο βραχυπρόθεσμος σκόπελος.

Απώτερος σκοπός σύμφωνα με την δική μου θεώρηση, είναι να αποφεύγονται οι μεγάλες παρατεταμένες περίοδοι κρίσεων, όπως αυτή που ζούμε. Κάθε κρίση πονάει ψυχολογικά, και φέρνει αδιέξοδα στους ανθρώπους. Έχουμε καταθλίψεις και ψυχολογικά νοσήματα που φτάνουν μέχρι και στις αυτοκτονίες.

Στην πραγματικότητα δεν ζούνε χειρότερα από αυτό που ζούσαν άλλες γενιές πιο πριν. Το αντίθετο μάλιστα. Ωστόσο δεν παύει λόγω της συνήθειας οι ίδιοι να αντιλαμβάνονται έτσι την κατάσταση όταν επικρατεί η κρίση και αυτό να τους δημιουργεί ψυχολογικά βάρη. Φυσικά αυτά τα βάρη σπάνια είναι «αντικειμενικά», άλλωστε τι είναι αντικειμενικό, αλλά σημασία έχει ότι σαν πρώτο στόχο πρέπει να θέσουμε την αποφυγή και μείωση των περιοδικών κρίσεων και όχι τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης όπως θέλουν σήμερα πολλοί να ευαγγελίζονται. Αυτό σηκώνει από μόνο του ένα ολόκληρο κείμενο και δεσμεύομαι και επιθυμώ να το αναλύσω κάποια στιγμή.

ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ

Το Κράτος μπορεί να το επιτύχει αυτό, δηλαδή την αποφυγή των μεγάλων περιόδων ύφεσης με πολλούς τρόπους, μερικούς από τους οποίους μόνο θα αναφέρω, περισσότερο για να κατανοήσει κανείς πόσο περίπλοκα είναι τα Οικονομικά και πόσο μεγάλη προσπάθεια καταβάλω να τα απλοποιήσω για να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα. Μερικοί από τους τρόπους είναι η κοπή χρήματος μέσω των Κεντρικών Τραπεζών, η αγορά Κρατικών Ομολόγων μέσω των Κεντρικών Τραπεζών, ο δανεισμός του Κράτους για να κάνει Δημόσια Έργα και Δημόσιες Επενδύσεις, η αποδοχή Κρατικών Ομολόγων σαν ενέχυρο από την Κεντρική Τράπεζα για διατραπεζικό δανεισμό, η μείωση των επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας και μερικά ακόμα.

Για να μην μακρηγορώ, όλες οι παραπάνω λύσεις κοστίζουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο και κοστίζουν πολύ. Καμία από τις παραπάνω δεν είναι τζάμπα και όλες πονούν τα κατώτερα στρώματα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Σε κάθε περίπτωση το Κράτος αποσπά πλούτο από το μέλλον για να κρατήσει όρθια την οικονομία. Για να το κάνει αυτό όμως δεν υπάρχει μια προϋπόθεση; Ότι θα έχει χρήμα και πλούτο για να τον ρίξει στην αγορά;

Όταν εμείς ως πολίτες έχουμε πιέσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο κυβερνήσεις να μοιράζουν τους «καλούς καιρούς» χρήμα, χρήμα που το κλέβαμε από το μέλλον, για να κρατούμε ένα βιοτικό επίπεδο ανεβασμένο, πλασματικά, αντί να ζούμε με όσα παράγουμε εκείνη την στιγμή και αυξάνοντας την παραγωγή μας να αυξάνουμε το βιοτικό μας επίπεδο, που θα βρει τους δύσκολους καιρούς το Κράτος χρήμα για να στηρίξει την Αγορά;

Ωραία είναι τα παχιά λόγια και οι εύκολες λύσεις, σήμερα όμως αυτές δεν υπάρχουν. Μπορούμε όμως από εδώ και πέρα να θέσουμε, και εμείς ως «Ομάδα Σκέψης» και οι πολίτες γύρω μας, μια κοινή παραδοχή. Ότι δηλαδή δεν θα ανεχόμαστε κυβερνήσεις που μας μοιράζουν δανεικό χρήμα, χωρίς να βρίσκουν λύσεις για την οικονομία σε βάθος χρόνου και χωρίς να υπάρχει ανάγκη, δηλαδή χωρίς να είμαστε σε «δύσκολους καιρούς». Για να έχουμε πλούτο ως κράτος όταν οι καιροί θα είναι άσχημοι.

ΤΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ

Πολλοί ρωτούν που πήγαν τα λεφτά. Όλοι οι Οικονομολόγοι γνωρίζουν κανείς όμως δεν λέει που πήγανε. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα, τρέχανε για να καλύψουν τα ελλείμματα μεταξύ Εισαγωγών και Εξαγωγών. Εκεί πήγανε τα λεφτά. Στις Εισαγωγές που καταναλώναμε. Επομένως η κρίση ήταν ήδη στη πόρτα μας πολλά χρόνια τώρα. Απλά σαν μια κουβέρτα τα δανεικά του κράτους κρύβανε το πρόβλημα και καλύπτανε τις εισαγωγές που καταναλώναμε όλοι μας, αντί να φέρουν την κρίση την στιγμή που οι επιπτώσεις της θα ήταν μικρότερες, και θα μας έκαναν να αντιληφθούμε το πρόβλημα και να το λύσουμε. Είχαμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με δανεικά που έφευγαν σε προϊόντα ξένων που τρώγαμε και πίναμε και γλεντούσαμε. Και όταν τα δανεικά σταμάτησαν όλος ο κόσμος που γνωρίζαμε κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος.

Επομένως άλλη μια παραδοχή που μπορεί με ασφάλεια – θεωρώ πια – να καταλάβει μέχρι και ο πιο ανόητος συμπολίτης μας, είναι ότι δεν μπορούμε να ανεχόμαστε καμία κυβέρνηση που δημιουργεί Πρωτογενή Ελλείμματα σε περιόδους Ανάπτυξης. Δημοσιονομικό Έλλειμμα σε περίοδο ανάπτυξης, μόνο ένα πράγμα μπορεί να σημαίνει, ότι κάποιος σπαταλά λεφτά από το μέλλον άσκοπά. Δόξα τω Θεώ όταν έχουμε περίοδο Ανάπτυξης και αυτή η ανάπτυξη είναι πραγματική, επειδή ακριβώς η οικονομία είναι ανοιχτή,  η Οικονομία «ταΐζει» μόνη της την παραγωγή. Δεν χρειάζεται να ρίχνει το κράτος δανεικά στην αγορά. Επομένως καμία δικαιολογία για το Κράτος για να γεννά σε τέτοιες περιόδους Πρωτογενή Ελλείμματα. Τα Πρωτογενή Ελλείμματα σε τέτοιες περιόδους δεν πρέπει να τα επιτρέπουμε αν αγαπούμε την χώρα μας πραγματικά περισσότερο από την πρόσκαιρη καλοπέραση μας. Και φυσικά σκοπός των Ελλειμμάτων σε μια περίοδο κρίσεως είναι να υποστηρίξουν την Οικονομία και παράλληλα άμεσα να βρεθούν λύσεις που να αυξάνουν την Ανταγωνιστικότητα της. Όχι να έχει περιθώρια η εκάστοτε κυβέρνηση να αφήνει ανοιχτή την αιμορραγούσα πληγή χορηγώντας δανεικό αίμα στον Οργανισμό (στην Οικονομία δηλαδή).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Κάποιος θα μου πει ότι επειδή δεν θα ρίχνει το κράτος λεφτά η Ανάπτυξη θα είναι μικρότερη από όσο αν ρίχνει. Αυτό είναι βέβαιο. Όπως προείπα και παραπάνω όμως, και όπως διαπιστώνουμε τώρα από την καθημερινότητα μας – λίγο αργά βέβαια – αυτό που είναι το ζητούμενο δεν είναι η μεγάλη ανάπτυξη, αλλά η αποφυγή των κρίσεων.

Επομένως σε μια ανοιχτή οικονομία, δεν χρειάζεται το Κράτος να παρεμβαίνει στην αγορά, παρά μόνο όταν παραβιάζεται η Νομοθεσία και οι κανόνες της ελεύθερης αγοράς (όταν δηλαδή δημιουργούνται Μονοπώλια – Ολιγοπώλια) και όταν υπάρχουν κρίσεις. Το Κράτος δεν χρειάζεται σε καμία άλλη περίοδο να ρίχνει χρήμα στην αγορά παρά σε περιόδους κρίσεων.

Επομένως πρέπει να θέσουμε θεωρώ ως στόχο και μπούσουλα, την αποφυγή των Πρωτογενών Ελλειμμάτων σε περιόδους Ανάπτυξης. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία σε μια κυβέρνηση έχοντας περίοδο Ανάπτυξης  να κάνει περισσότερα έξοδα κλέβοντας πλούτο από το μέλλον. Για να έχουμε όταν ξημερώσει το δύσκολο μέλλον και όχι να τα έχουμε φάει στο όμορφο παρόν.

Όπως έλεγε και ο μύθος με τον Μωυσή και τον Φαραώ, ο Μωυσής προειδοποίησε τον Φαραώ για την μακροχρόνια πείνα, που και αυτή ήταν μια οικονομική κρίση, και ο Φαραώ αμέσως άρχισε να προετοιμάζεται συγκεντρώνοντας πλούτο που θα τον μοίραζε στους υπηκόους του την δύσκολη περίοδο. Αν δεν είχε να μοιράσει και το είχανε «φάει όλο» την καλή περίοδο, δεν είχανε στερηθεί λίγο για να έχουν την επαύριον της κρίσης, τι θα είχε πάθει ο λαός της Αιγύπτου; Μέχρι και οι Αρχαίοι διανοητές είχαν διαπιστώσει αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο σε όλους μας και όμως δεν είναι.

Promitheus Pyrforos